بررسی نقش زنجیره بلوکی در بیمه حوداث طبیعی     12/29/2021

دکتر اسماء حمزه، عضو هیئت علمی و رئیس اداره امور پژوهشی پژوهشکده بیمه

فائزه مصطفی عرب، پژوهشگر

شماره 141

خلاصه مدیریتی

معرفی مکانیسم بیت‌کوین در سال 2008 توسط ساتوشی ناکاموتو، موجب رونق گرفتن زنجیره بلوکی شد. این فناوری در ابتدا، یک سامانه هوشمند برای تسهیل انجام تراکنش‌های دیجیتالی بود که با گذشت زمان و کشف ظرفیت و توانایی بیشتر آن، در زمینه‌های مختلف دیگر نیز مورد استفاده قرار گرفت. زنجیره بلوکی یک پایگاه داده مشترک، توزیع‌شده و رمزگذاری شده است و تمایز آن از دیگر سامانه‌ها به نحوه ثبت اطلاعات مربوط می‌شود که این اطلاعات در میان تمامی اعضا به اشتراک گذاشته می‌شود. بنابراین در برابر دستکاری، مقاوم است و امکان هک و حذف اطلاعات در آن، تقریباً غیرممکن است. همچنین برای انجام تراکنش‌ها، نیاز به یک واسطه یا شخص ثالث ندارد. مزایای استراتژیک و بلندمدت زنجیره بلوکی برای صنعت بیمه عبارت است:

3 دسترسی به تراکنش‌های امن و غیرمتمرکز، موجب بهبود داده‌های مالی، عدم فسخ قرارداد و پیشگیری از تقلب می‌شود.

3 اطلاع‌رسانی دقیق و به موقع در مورد تغییرات، موجب بهبود فرصت‌های سرمایه‌گذاری و استراتژی‌های کلان داده می‌شود.

3 هزینه بستر بیمه‌گران در سطح جهانی کاهش و دسترسی مشتریان و بازار، بهبود می‌یابد.‌

توضیحاتی در مورد کلیات فناوری زنجیره بلوکی و همچنین اصطلاحات به کار رفته در آن، در بخش اول این گزارش، ارائه شده است.  کاربردها و مزایای متعدد فناوری زنجیره بلوکی در صنایع مختلف موجب شده است که صنعت بیمه نیز توجه خاصی به این فناوری داشته باشد. زیرا تقریباً تمام ویژگی‌های اصلی زنجیره بلوکی، نقش مهمی در توسعه صنعت بیمه ایفا و در بهینه‌سازی محصولات فعلی و توسعه محصولات جدید به شرکت‌های بیمه کمک می‌کند. بدین منظور، در بخش دوم گزارش به بررسی فرصت‌های ایجاد شده توسط زنجیره بلوکی برای صنعت بیمه پرداخته شد.

از فرصت‌های اساسی ایجاد شده توسط فناوری زنجیره بلوکی در بازار بیمه می‌توان، تشخیص تقلب و پیشگیری از ریسک، مدیریت دیجیتالی خسارات، توزیع و تحول جدید و استفاده از زنجیره بلوکی به همراه پوشش‌های سایبری پیشرفته در بیمه‌نامه‌ها را نام برد. کاربرد فناوری زنجیره بلوکی در رشته‌‌ها و انواع مختلف بیمه‌ای از جمله بیمه زندگی، بیمه غیرزندگی، بیمه پرواز، اینترنت اشیا، بیمه پارامتریک، بیمه دارایی‌های باارزش و بیمه اتکایی نیز در همین بخش شرح داده شد. در نهایت بخش دوم با معرفی شرکت‌های بیمه پیشرو در فناوری زنجیره بلوکی به پایان می‌رسد که به طور خلاصه در جدول زیر به آن‌ها اشاره شده است:

شرکت‌های بیمه پیشرو در فناوری زنجیره بلوکی

شرکت بیمه

نوع فعالیت

اتریسک(مونیخ، آلمان)

برنامه‌های مختلف غیرمتمرکز و مبتنی بر زنجیره بلوکی از جمله بیمه محصولات کشاورزی و بیمه در برابر هک شدن کیف پول را ایجاد کرده است.

بینست(سانفرانسیسکو، کالیفرنیا)

در اواخر سال 2017 بیمه مسکن مبتنی بر زنجیره بلوکی را توسعه داده است.

گاردتایم(ارواین، کالیفرنیا)

به طور کلی با بیمه‌های دریایی سر و کار دارد و یک بستر بیمه دریایی مبتنی بر زنجیره بلوکی را توسعه داده است.

فیدنتیاکس(سنگاپور)

کاربران قادر به خرید، فروش یا ذخیره بیمه‌نامه خود در زنجیره بلوکی شرکت هستند.

پروژه مبتنی بر زنجیره بلوکی در صنعت بیمه (B3i) (زوریخ، سوئیس)

در اواخر سال 2016 تأسیس شد و هدف آن، استفاده از زنجیره بلوکی برای بهبود نحوه مدیریت داده‌ها و پرداخت‌ها، کاهش ریسک و مقرون به صرفگی بیمه است. اولین محصول آن نیز به بیمه اتکایی اموال مبتنی بر زنجیره بلوکی، اختصاص یافته است.

دیانمیس (لندن، انگلستان)

تمرکز آن بر بیمه بیکاری مبتنی بر زنجیره بلوکی اتریوم است.

لموناد (نیویورک)

ترکیبی از هوش مصنوعی و فناوری دفتر کل توزیع‌شده است و بیمه‌نامه‌هایی را به مستأجران و صاحبخانه‌ها ارائه می‌دهد.

فیزی (پاریس، فرانسه)

از زنجیره بلوکی برای جبران خسارت در تأخیر پرواز استفاده کرده است.

تیمبرلا(سن پترزبورگ، روسیه)

از زنجیره بلوکی و قراردادهای هوشمند به منظور پرداخت‌های بیمه‌ای استفاده کرده است. 

یکی از کاربردهای مهم فناوری زنجیره بلوکی در صنعت بیمه به حوادث طبیعی اختصاص دارد. با توجه به اینکه وقوع حوادث طبیعی در 15 سال گذشته، به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است و سامانه‌های بیمه سنتی نیز با مشکلاتی از جمله افزایش تقلب، فرایند طولانی‌مدت پرداخت خسارت، عدم شفافیت قراردادها و عدم مقرون به صرفگی بیمه‌نامه‌ها رو به رو هستند ( به عنوان مثال، بسیاری از ساکنان پورتوریکو و صاحبان کسب و کارهای محلی تا شش ماه پس از وقوع طوفان ماریا  منتظر پرداخت خسارت بیمه خود بودند یا زمان و نحوه پرداخت خسارت بیمه کشاورزی، موجب عدم تمایل کشاورزان سریلانکا به استفاده از بیمه شده بود)، بنابراین در بخش سوم این گزارش به بررسی کاربردهای فناوری زنجیره بلوکی در بیمه حوادث طبیعی پرداخته شد. در سال‌های اخیر، استفاده از بیمه‌نامه‌های مبتنی بر زنجیره بلوکی که قابلیت‌های منحصر به فردی را برای پشتیبانی سریع از حوادث طبیعی ارائه می‌دهد، مورد توجه صنعت بیمه قرار گرفته است. زنجیره بلوکی یک بستر رایج را برای ثبت تراکنش‌ها، سوابق تغییر ناپذیر، دسترسی به داده‌های مجاز و دسترسی مطمئن به داده‌های مهم در سامانه‌های اطلاعاتی و جغرافیایی ارائه می‌دهد. در واقع زنجیره بلوکی و قراردادهای هوشمند می‌توانند تأثیر قابل‌توجهی در استفاده از بیمه به منظور کاهش ریسک حوادث طبیعی داشته باشند و تاب‌آوری جامعه در برابر مخاطرات طبیعی را افزایش دهند. شرکت‌های بیمه و سازمان‌های امدادرسانی حوادث طبیعی در سال‌های اخیر، راهکارهای مبتنی بر زنجیره بلوکی را توسعه داده‌اند که از تقلب پیشگیری کرده و روند پرداخت خسارت را نیز تسریع می‌کند. پرداخت خسارت‌های بیمه‌ای در بستر زنجیره بلوکی، تفاوت بسیاری با سامانه بیمه سنتی دارد و این فناوری، به جای پرداخت حق‌بیمه ماهانه مستقیم به بیمه‌گر، پرداخت‌ها را از طریق یک کیف پول غیرمتمرکز صورت می‌دهد. همچنین محصولات بیمه پارامتریک نیز در دسته محصولاتی جای می‌گیرند که با مکانیسم‌های مبتنی بر زنجیره بلوکی سازگاری دارند. زیرا خسارت در این‌گونه محصولات، براساس یک پارامتر خاص است که پس از وقوع حادثه، امکان پرداخت سریع خسارت را فراهم می‌کنند. به طور کلی در بخش سوم، کاربرد فناوری زنجیره بلوکی در تعدادی از حوادث طبیعی از جمله زلزله، طوفان، سیل و همچنین بیمه کشاورزی بررسی شده است که در جدول زیر به طور مختصر به آن‌ها اشاره می‌شود:

بررسی کاربرد فناوری زنجیره بلوکی در تعدادی از حوادث طبیعی

نوع حادثه طبیعی

کاربرد زنجیره بلوکی

زلزله

شرکت بیرو با استفاده از تجارب زلزله لومبوک و پالو در اندونزی، یک محصول پارامتریک زلزله را به صورت آزمایشی برای صاحبخانه‌ها و کسب و کارهای کوچک توسعه داده است. این پوشش می‌تواند به همراه سایر بیمه‌نامه‌های اصلی یا به صورت یک پوشش جداگانه نیز ارائه شود و برای حوادث طبیعی دیگر از جمله سیل و فوران آتشفشان هم گسترش یابد. از مزایای این محصول، می‌توان به پرداخت فوری خسارات بعد از وقوع زلزله اشاره کرد. 

سیل

طرح جبران خسارت سیل سازمان مدیریت بحران فدرال، یک مطالعه موردی برجسته در مورد کاربرد زنجیره بلوکی و قراردادهای هوشمند در بیمه سیل است. ورودی این قراردادهای هوشمند براساس مواردی مانند احتمال ریسک سیل در منطقه، سوابق آب و هوایی و پروفایل ریسک خانه‌های بیمه‌شده، تعیین می‌شوند که احتمال تقلب را به طور قابل‌توجهی کاهش داده و از طریق سفارشات خودکار، روند پرداخت خسارات را نیز تسریع می‌کند. با توجه به اینکه ممکن است اسناد ضروری اثبات هویت افراد نیز در زمان وقوع حادثه از بین بروند، زنجیره بلوکی می‌تواند این اطلاعات را در یک بستر غیرمتمرکز حفظ کند.

طوفان

اتریسک یک استارتاپ مبتنی بر زنجیره بلوکی است که در سال 2017 تأسیس شده و در اولین تجربه خود در استفاده از زنجیره بلوکی، خدماتی را در زمینه بیمه طوفان ارائه می‌دهد. چنین خدماتی در پاسخ به طوفان ماریا در پورتوریکو در سال 2017 صورت می‌گیرند. این محصول به گونه‌ای طراحی شده که اگر سرعت باد در 30 مایلی خانه یا محل کار مشتری، بالا باشد، پرداخت خودکار آغار می‌شود. فناوری به کار رفته توسط اتریسک، واسطه را از معادله بیمه خارج می‌کند و هزینه بیمه‌نامه‌های خانگی و کسب و کارهای کوچک را به طور چشمگیری، کاهش می‌دهد، محاسبات خودکار حق‌بیمه و پرداخت خسارت نیز موجب می‌شوند که این‌گونه بیمه‌نامه‌ها، سریع‌تر و ارزان‌تر از بیمه‌نامه‌های سنتی باشند و فقط در عرض 24 ساعت، پرداخت‌ها را انجام دهند. 

خسارات وارده حوادث آب و هوایی به محصولات کشاورزی

شرکت بیمه ای اُ اِن و سازمان خیریه جهانی اوکسفام با همکاری استارتاپ اتریسک و شرکت بیمه ساناسا، یک برنامه بیمه خرد نوآورانه و مبتنی بر زنجیره بلوکی را راه‌اندازی کرده‌اند که با ایجاد یک مکانیسم مقرون به صرفه و مؤثر و همچنین شفافیت بیشتر، موجب خودکار شدن پرداخت خسارات وارده حوادث آب و هوایی به محصولات کشاورزی در سریلانکا می‌شود. این بستر بر روی زنجیره بلوکی اتریوم ساخته می‌شود و به ایستگاه‌های آب و هوایی متصل است که میزان بارندگی را ثبت می‌کنند و در صورت وقوع بارندگی یا در صورتی که سرعت باد در یک منطقه خاص در فصل رشد به 75 مایل در ساعت برسد، پرداخت‌هایی را صورت می‌دهد. همچنین کشاورزان نیازی به ارسال خسارت و در عین حال بیمه‌گران نیز نیازی به ارسال تنظیم‌کننده خسارت به منطقه ندارند، هزینه‌های اداری و احتمال تقلب نیز از طریق این بستر کاهش می‌یابد.

 

همچنین در ادامه بخش سوم، کاربرد زنجیره بلوکی در انتقال ریسک بیمه حوادث طبیعی نیز با معرفی سواپ‌ها و اوراق قرضه حوادث فاجعه‌آمیز که مبتنی بر زنجیره بلوکی هستند، مورد بررسی قرار گرفت و اوراق قرضه حوادث فاجعه‌آمیز برای فوران آتشفشان معرفی شد. این اوراق از طریق بستر‌های توسعه‌یافته زنجیره بلوکی، از یک مدل‌سازی پیشرفته و توسعه‌یافته استفاده می‌کنند که در مقایسه با سامانه‌های سنتی، هزینه‌ها را به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌دهند. در نهایت، جمع‌بندی و نتیجه‌گیری ارائه گردید.