خلاصه مدیریتی

گزارش پژوهشی حاضر، به معرفی انواع محصولات بیمه مستمری زندگی، ریسک‌ها، اختیارات و تضامین آن‌ها در کشورهای منتخب سازمان همکاری و توسعه اقتصادی [1] می‌پردازد. هدف اولیه این گزارش، درک بهتر محصولات مستمری و تضمین‌هایی است که این محصولات ارائه می کنند. در طراحی این محصولات به عنوان یک عامل مهم در تامین مالی بازنشستگی، باید به هزینه و تقاضا برای این محصولات و ریسک‌های ناشی از آن که توسط ارائه دهندگان مستمری متحمل می‌شوند توجه شود. مصرف کنندگان این محصولات باید از اختیارات خود آگاه باشند و به توصیه‌ها و اطلاعات بی‌طرفانه و قابل درک برای این محصولات دسترسی داشته باشند. سیاست‌گذاران نیز باید درک درستی از این مسائل داشته باشند تا اطمینان حاصل شود که محصولات مستمری می‌توانند به عنوان بخشی از راه حل تامین مالی بازنشستگی به طور بهینه استفاده شوند و این محصولات برای ارائه دهنده مستمری، پایدار و برای مصرف کنندگان، مناسب باقی بمانند.

نکته قابل توجه این است که در تعاریف و اصطلاحات مورد استفاده برای بحث در مورد نقش محصولات مستمری در تأمین مالی بازنشستگی نیاز به هماهنگی بیشتری وجود دارد، زیرا فقدان زبان مشترک در حال حاضر منجر به عدم مقایسه محصولات و بازارهای مستمری در کشورهای مختلف می‌شود.

محصولات مستمری موجود را می توان به سه نوع اصلی از محصولات گروه بندی کرد:

· گروه اول، مستمری‌های پرداخت معین[2]، مستمری‌هایی را نشان می‌دهد که پرداخت‌ها معین و از قبل تعریف شده است.

· گروه دوم محصولات‌، مستمری‌های با پرداخت مبتنی بر شاخص[3] است که پرداخت‌های مستمری را فراهم می‌کنند که از قبل مشخص نیست و به تغییرات برخی معیارهای خارجی بستگی دارد.

· گروه سوم محصولات، پس‎انداز بازنشستگی با گزینه درآمد تضمینی[4] است که این محصولات به مصرف‌کننده به خصوص از طریق دسترسی به سرمایه پایه، انعطاف نشان می‌دهند. این محصولات معمولاً تضامین مشخصی را به فرد در طول دو فاز انباشت و پرداخت ارائه می‌کند.

در ادامه جدول طبقه‌بندی انواع اصلی محصولات مستمری ارائه می‌شود و آنها را به سه دسته فوق الذکر تقسیم می‌کند. تضامین ارائه شده به مستمری‌بگیر برای هر محصول و انعطاف‌پذیری‌ها و اختیاراتی در آن مجاز است نیز برای هر دو فاز انباشت / تعویق و پرداخت[5] مستمری با جزئیات آورده شده است.

طبقه‌بندی محصولات مستمری

دسته اول محصولات مستمری شامل مستمری‌هایی است که قول پرداخت‌های معین را به مستمری‌بگیر می‌دهند و به طور واضح از ابتدای قرارداد تعریف شده‌اند و بازده پایه آنها با گذشت زمان تغییر نمی‌کند. این نوع مستمری‌ها به طور معمول پوشش کامل دیرزیستی را به فرد و همچنین بازگشت تضمینی بخشی از حق بیمه پرداختی را ارائه می‌دهند. با این حال، به طور کلی فرد مزبور نسبت به پرداخت‌های انجام شده یا نحوه سرمایه‌گذاری دارایی‌های پایه انعطاف‌پذیر نیست و اگر بازده سرمایه‌گذاری بالاتر از حد انتظار باشد، هیچ سود اضافی دریافت نمی‌شود. ریسک اصلی برای فراهم کننده این نوع محصولات مستمری که تضمین کننده پرداخت مادام‌العمر هستند، ریسک دیرزیستی است. با توجه به ریسک سرمایه‌گذاری، بزرگترین ریسک، ریسک سرمایه‌گذاری مجدد است که طول دوره تعهدات بیش از دارایی‌ها باشد.

دسته دوم محصولات مستمری شامل مواردی با پرداخت‌های مبتنی بر شاخص است که بسته به یک معیار خارجی متفاوت می‌باشد. این محصولات بسته به عواملی مانند تورم یا سود، پرداخت‌های مستمری را افزایش یا کاهش می‌دهند. این همچنین بدان معنی است که بازده پایه ممکن است با گذشت زمان متفاوت باشد؛ اگرچه حداقل نرخ معمولاً تضمین می‌شود. مستمری‌بگیران می‌توانند در پرداخت‌های مستمری خود با بی‌ثباتی و غیرقابل پیش‌بینی بودن مواجه شوند؛ اما ضمن داشتن حداقل سطح امنیت می‌توانند از تغییرات در شرایط بازار سود ببرند. برای محصولات این دسته، سازوکاری که در آن پرداخت‌ها مبتنی بر شاخص باشند و سطح توزیع ریسک[16] ارائه شده، نقش اساسی در مواجهه با (اکسپوژر[17]) ریسک کلی و نحوه مدیریت ریسک توسط ارائه‌دهنده مستمری بازی می‌کند.

دسته نهایی مستمری‌ها از نوع ترکیبی[18] است و شامل محصولاتی است که عملکرد اصلی آنها پس‎انداز بازنشستگی است اما همچنین گزینه انتخاب دریافت تضمین سطح درآمد در دوران بازنشستگی را ارائه می‌دهد. بنابراین این نوع محصولات می‌توانند پوشش دیرزیستی را نیز ارائه دهند. بازده این محصولات به عملکرد بازار بستگی دارد، اگرچه حداقل تضامین نیز به طور معمول ارائه می‌شوند. علاوه بر این، آنها بالاترین سطح انعطاف‌پذیری را به مستمری‌بگیر ارائه می‌دهند، دسترسی به دارایی‌های پایه و مشارکت در بازده مثبت بازار و همچنین انعطاف‌پذیری بالقوه در سطح درآمد مستمری دریافتی را فراهم می‌کنند. با این وجود، این انعطاف‌پذیری به دلیل غیرقابل پیش‌بینی بودن رفتار مصرف‌کننده، باعث افزایش ریسک برای ارائه دهنده مستمری می‌شود، که این امر مدیریت سرمایه‌گذاری اساسی را پیچیده می‌کند. علاوه بر این، ماهیت پویای تضامین مورد استفاده، یک استراتژی مدیریت ریسک نسبتاً پیچیده را برای کاهش آن ایجاب می‌کند. این عوامل ممکن است هزینه چنین تضمینی را برای مصرف‌کننده افزایش دهد.

 نکته قابل توجه این است که بین انعطاف‌پذیری، پوشش و هزینه، بده بستان[19] وجود دارد. افزایش انعطاف‌پذیری، هزینه محصولات مستمری را افزایش می‌دهد، در حالی که کاهش پوشش و افزایش اشتراک ریسک کاهش هزینه را به دنبال خواهد داشت.

در این گزارش، دسته‌بندی انواع محصولات، تضامین و اختیارات ارائه شده توسط آن‌ها، تعاریف هر یک از این محصولات، ریسک‌هایی که ارائه دهنده محصول با آن مواجه می‌شود و نحوه مدیریت آن در کشورهای منتخب عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی بحث شده است.