خلاصه مديريتي :
مرگ‌و‌ميرهاي ناشي از حوادث رانندگي در جهان جزء مهمترين دغدغه‌هاي سياستگذاران مي‌باشند و اقدامات کاهش‌دهنده اين مرگ‌و‌ميرها رو به گسترش است. در اين ميان ايران با وجود وضع قوانين‌ومقررات مختلف جهت بهبود وضعيت رانندگي، همچنان در صدر کشورهاي پرتصادف با سرانه کشته و مصدوم بالا قرار دارد.
اين پژوهش با نگاهي به تجارب جهاني و مباني نظري، عوامل و مؤلفه‌هاي مؤثر در نرخگذاري بيمه‌هاي اتومبيل را در سه گروه مهم ويژگي‌هاي فردي راننده، ويژگي‌هاي خودرو و کاربري خودرو، شناسايي و طبقه‌بندي نموده است. با مطالعه نحوه نرخگذاري در کشور، در مي‌يابيم در ايران عمدتاً ويژگي‌هاي خودرو و کاربري آن– آن‌هم به‌صورت ناقص- در نرخگذاري مدنظر قرار مي‌گيرند و عملاً ويژگي‌هاي بسيار مهم فردي راننده در‌نظر‌گرفته نمي‌شود. در‌حال‌حاضر عوامل مؤثر در تعيين حق‌بيمه شخص ثالث اتومبيل در ايران ميزان تعهدات (جاني، مالي و حوادث راننده)، مدت بيمه، كاربري خودرو، تخفيفات و جرائم، تعداد سيلندر در خودروهاي سواري و موتور‌سيكلت‌ها، ظرفيت حمل مسافر در خودروهاي مسافربري و ظرفيت حمل بار در خودروهاي باركش مي‌باشد. اين نحوه نرخگذاري موجب گرديده است که افراد کم‌ريسک حق‌بيمه بيشتري در مقايسه با حق‌بيمه عادلانه متناسب با ريسك خود پرداخته و از‌سوي‌ديگر افراد پرريسک، حق‌بيمه کمتري در مقايسه با حق‌بيمه عادلانه متناسب با ريسك خود بپردازند. لذا نرخگذاري در کشور، عادلانه و منصفانه نبوده و بسياري از افراد که از خودرو کمتر استفاده مي‌نمايند و كمتر در معرض ريسك هستند و همچنين افرادي که با رعايت احتياط در رانندگي، ريسک بسيار پاييني دارند، هزينه‌هاي ناشي از رانندگي غيرمحتاطانه و عدم رعايت قوانين توسط رانندگان پرريسک را مي‌پردازند.
در اين پژوهش از تجارب حدود 20 كشور جهان جهت بررسي عوامل مؤثر در تعيين حق‌بيمه اتومبيل استفاده شده است كه اين عوامل به تفكيك ويژگي‌هاي فردي راننده، ويژگي‌هاي خودرو و کاربري خودرو در جدول 1 منعكس گرديده‌اند:
جدول 1. عوامل مؤثر بر نرخگذاري بيمه اتومبيل در ساير کشورهاي دنيا
|
ويژگي‌هاي فردي راننده
|
ويژگي‌هاي خودرو
|
کاربري خودرو
|
|
جنسيت، سن، وضعيت تأهل، شغل، مليت، داشتن بيمه‌نامه جامع، جرائم و تصادفات رانندگي، دوره‌هاي تكميلي رانندگي، عضويت در كلوب‌هاي رانندگي، وضعيت سلامت، تاريخ اخذ گواهي‌نامه، برج فلكي تولد، وفاداري، رتبه اعتباري، سطح تحصيلات، درآمد ماهيانه، داشتن مسكن شخصي، داشتن بيمه‌نامه‌هاي ديگر، ميزان استفاده از وسايل نقليه عمومي، مشاغل دوم، رشته تحصيلي، نوع گواهي‌نامه، سابقه تصادفات رانندگي منجر به مرگ يا جرح شديد
|
نوع/ مدل خودرو، سال ساخت خودرو، دست‌اول يا دست‌دوم بودن خودرو، قيمت خودرو، ظرفيت و قدرت موتور، حداکثر سرعت، شتاب، نوع سوخت و قيمت آن، نسبت قدرت به وزن، وزن خودرو، رنگ خودرو، تجهيزات ايمني خودرو، تغييرات ساختاري در خودرو، چپ يا راست بودن فرمان، ظرفيت خودرو، مصرف سوخت به ازاي هر 100 كيلومتر، نوع تأمين مالي، مبدل كاتاليستي، كشور سازنده خودرو، ظرفيت بارگيري، طبقه‌بندي خودرو، تعداد سيلندر
|
محل سکونت، نوع استفاده، مسافت طي‌شده در يک سال، گروه استفاده‌كننده از خودرو و تعداد راننده‌ها و ويژگي‌هاي آنها، محل پارك خودرو، منطقه استفاده، استفاده از خودروي دوم، محل كار
|
منبع: نتايج حاصل از بررسي‌هاي صورت‌گرفته توسط محققين
بديهي است به دلايل اجرايي و عملياتي و همچنين مؤلفه‌هاي فرهنگي و اجتماعي کشور، به‌كار‌گيري همه عوامل شناسايي‌شده فوق در فرم‌هاي پيشنهاد بيمه اتومبيل، عملي و منطقي به‌نظر نمي‌رسد. اما شناسائي حداکثر عوامل مطرح درساير کشورها اين امکان را فراهم مي سازد تا در طراحي فرم هاي پيشنهاد مشورتي، عوامل موثر بر نرخگذاري در صورت صلاحديد يک شرکت بيمه بطور موردي و يا حداکثري از مجموعه نسبتاً کامل عوامل پيشنهادي پژوهش حاضر گزينش و در فرم مربوطه لحاظ شود.