خلاصه مدیریتی

ساختار بازنشستگی در کشورهای مختلف می‌تواند متاثر از پیشینه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی متفاوت باشد ولی می‌توان به صورت کلی یک ساختار بازنشستگی را در سه لایه طبقه‌بندی کرد. لایه اول، طرح‌های بازنشستگی اجتماعی است که با حمایت دولت انجام می‌شود. لایه دوم، مستمری‌های شغلی ارائه شده توسط کارفرمایان و لایه سوم، مستمری‌های بازرگانی ارائه شده توسط صنعت بیمه است.

توسعه سیستم بازنشستگی هر کشوری، شرایط و تاریخچه خاص خود را دارد. بنابراین، یک مدل واحد درست و ایده‌آل وجود ندارد. اما به طور کلی می‌توان گفت که توسعه بازار مستمری در کشورهای مختلف ارتباط تنگاتنگی با ساختار سیستم بازنشستگی آنها دارد. نکته قابل توجه این است که یک اثر جایگزینی بین سه نوع بازنشستگی وجود دارد. بدین معنی که اگر بازنشستگی‌های اجتماعی و مستمری‌های شغلی نیازها را در حد کفایت تامین کنند، تقاضای کمتری برای مستمری های بازرگانی وجود خواهد داشت. به عبارت دیگر، مطلبی که باید بر آن تاکید کرد وجود یک داد و ستد بین قوی بودن سیستم تامین اجتماعی (یا همان لایه اول سیستم بازنشستگی با تامین دولت) و خرید بیمه مستمری بازرگانی است.

به منظور شخصی‌سازی بیمه‌های مستمری، در نظر گرفتن وضعیت سلامت فرد و سبک زندگی وی در محاسبات حق بیمه یا به طور معادل در محاسبه پرداختی مستمری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. ارائه محصولاتی مانند بیمه مستمری افزایش یافته می‌تواند به این موضوع کمک کند. معرفی بیشتر محصولات مستمری افزایش یافته و قیمت‌گذاری آن برای صنعت بیمه کشور در مقالات (اعلایی، 1402) و (Aalaei,2022) انجام شده است.

برای انتخاب کشورهای مورد مطالعه در طرح، ملاک اصلی در دسترس بودن اطلاعات در زمینه بیمه مستمری بوده است. در درجه بعد، سیستم بازنشستگی کشورها و نرخ وابستگی جمعیت آن‌ها نیز مد نظر قرار گرفت. کشور انگلستان به عنوان کشور توسعه یافته، دارای تجربه اجباری بودن مستمری و دارای جمعیت نزدیک به ایران، کشور آمریکا  به عنوان کشور توسعه یافته و دارای محصولات متنوع مستمری به ویژه مستمری‌های متغیر، کشور هند نیز به عنوان کشوری در حال توسعه که نسبت وابستگی در آن به ایران نزدیک است، در زمینه بیمه‌های زندگی پیشرفت قابل توجهی داشته و دارای اطلاعات در دسترس و به روز است انتخاب گردید. علاوه بر این کشورها، کشور ایران نیز مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت نتایج مطالعه کشورها با هم مقایسه و پیشنهادات کاربردی برای ایران ارائه شد.

در بررسی محصولات مستمری شرکت‌های بیمه انگلستان به این نتیجه رسیدیم که برای افراد با شرایط مختلف مستمری قابل خرید وجود دارد و با فراهم کردن شرایط پرداخت متنوع برای افراد بالای 18 سال نیز امکان سرمایه گذاری برای دوران بازنشستگی را فراهم می‌کنند. از طرفی این محصولات برای افرادی که به دلایلی قبل از اتمام قرارداد بیمه‌نامه فوت می‌کنند نیز پوشش سرمایه فوت ارائه می‌دهد.

در بررسی محصولات مستمری شرکت‌های بیمه آمریکا به این نتیجه رسیدیم که برای تمامی افراد زیر سن 85 سال قابلیت خرید مستمری وجود دارد. حداکثر سن بیمه‌شده در زمان سررسید بیمه‌نامه 95 سال می‌باشد. حداقل حق بیمه به صورت یکجا یا دوره‌ای مشخص شده است. برای برداشت از بیمه‌نامه‌ها، جریمه برداشت به عنوان درصدی از حق بیمه وجود دارد که برای سال‌های اول بیشتر و به مرور زمان کمتر می‌شود. از طرفی این محصولات برای افرادی که به دلایلی قبل از اتمام قرارداد بیمه‌نامه فوت می‌کنند نیز پوشش سرمایه فوت ارائه می‌دهد. همچنین در محصولات مختلف ارائه شده، معافیت به دلیل مراقبت تعمیم یافته و معافیت به دلیل بیماری لاعلاج گنجانده شده و بیمه‌گذار می‌تواند در صورتی که واجد شرایط باشد تا سقف مشخصی از قرارداد را بدون جریمه برداشت، از بیمه‌نامه برداشت نماید.

برای محصولات مستمری مختلف در کشور آمریکا، سود هنگام توزیع مانند درآمد عادی مشمول مالیات است. افراد ممکن است مشمول 10٪ مالیات اضافی برای برداشت قبل از 59 و نیم سالگی شوند، مگر اینکه استثنایی برای مالیات وجود داشته باشد.

در کشور هند محصولات مستمری به صورت سنتی ارائه می‌شود و علیرغم تنوع زیاد محصولات ارائه شده، انعطاف‌پذیری کمی دارند. بیمه‌نامه‌های مستمری با دوره تضمینی، با برگشت حق بیمه، افزایشی با درصد ثابت معین و از این قبیل در شرکت‌های بیمه هند ارائه می‌شود. برخی مشوق‌های اعمال شده در محصولات کشور هند عبارتند از:

• ایجاد انگیزه افزایش قیمت خرید از طریق افزایش نرخ مستمری

• اعمال تخفیف از طریق افزایش نرخ مستمری برای بیمه­نامه­های خریداری شده به صورت آنلاین

• پرداخت منافع فوت و امکان بازخرید بیمه‌نامه

خلاصه انواع محصولات ارائه شده در شرکت‌های بیمه منتخب کشور‌های انگلستان، هند و آمریکا در جدول شماره 3 ارائه شده است.

جدول 3.  خلاصه انواع محصولات ارائه شده در شرکت‌های بیمه منتخب کشور‌های انگلستان، هند و آمریکا