چکیده
در کنار ریسک‌های بیمه‌گری و عملیاتی که جزء لاینفک فعالیت‌های روزمره شرکت‌های بیمه محسوب می‌شوند، پدیده‌ای به نام "ریسک سیستمی" وجود دارد که می‌تواند کل اکوسیستم مالی و به تبع آن صنعت بیمه را تحت تأثیر قرار دهد. بحران‌های مالی اخیر در سطح جهانی به وضوح نشان داد که شرکت‌های بیمه، هرچند ممکن است به ظاهر کمتر از بانک‌ها در معرض ریسک سیستمی قرار داشته باشند، اما همچنان از پیامدهای آن مصون نیستند. نوسانات شدید بازار، بحران‌های نقدینگی، کاهش ارزش دارایی‌ها و افزایش نرخ نکول، همگی می‌توانند توانگری مالی شرکت‌های بیمه را تحت تأثیر قرار داده و حتی به ورشکستگی آن‌ها منجر شوند. از این رو، شناسایی، درک و ارزیابی عوامل ریسک سیستمی نه تنها برای ثبات هر شرکت بیمه به‌صورت انفرادی، بلکه برای حفظ سلامت کلی صنعت بیمه و پایداری مالی کشور حیاتی است.
با توجه به افزایش اهمیت ریسک سیستمی صنعت بیمه در سال‌های اخیر و تمرکز بیشتر بر چنین ریسک‌هایی، این پرسش مطرح می‌شود که این ریسک‌ها چه پیامدهایی برای صنعت بیمه به طور خاص و برای بازارهای مالی به طور کلی دارند. به طور اصولی، تحلیل و ارزیابی منظم این ریسک‌های خاص بیمه‌ای از وظایف نهادهای ناظری است که مسئول نظارت بر فعالیت‌های کسب‌وکار شرکت‌های بیمه هستند. با این حال، انباشتگی ریسک‌های خاص بیمه‌ای می‌تواند تهدیدی بالقوه برای کل صنعت و در نتیجه برای ثبات مالی باشد. علاوه براین، زمانی که شرکت‌های بیمه اقدام به انتقال ریسک از طریق بازارهای سرمایه می‌کنند، صنعت بیمه بیش از پیش با بخش بانکی در هم تنیده می‌شود.
در این راهنما، به طور خاص بر عوامل ریسک سیستمی مرتبط با این ساختار تمرکز شده است. در این راهنما، روشی برای طبقه‌بندی انتخاب شده است که مشابه با روش استفاده‌شده در بخش بانکی است، زیرا بیشتر ریسک‌هایی که بانک‌ها در معرض آن قرار دارند، مانند ریسک بازار، ریسک نقدینگی یا ریسک عملیاتی در صنعت بیمه نیز وجود دارند. با این حال، باید اشاره کرد که این ریسک‌ها در صنعت بیمه دارای اهمیت و تأثیر متفاوتی نسبت به بخش بانکی هستند. علاوه براین، ریسک‌هایی مانند ریسک بیمه‌گری وجود دارند که ذاتاً متعلق به فعالیت شرکت‌های بیمه هستند و در نتیجه صرفاً به صنعت بیمه اختصاص دارند. با این حال، نمی‌توان صرفاً بر چند عامل خاص تمرکز کرد، زیرا اهمیت سیستمی اغلب از برهم‌کنش چندین عامل ریسک ناشی می‌شود. در شرایط خاص اقتصادی (مانند نوسانات بازار سرمایه، تعداد زیاد رویدادهای بزرگ، رکود اقتصادی و مانند آن)، نمی‌توان تنها یک عامل ریسک را به عنوان تهدیدی برای سیستم برشمرد و در عین حال سایر عوامل را بی‌خطر قلمداد کرد. به منظور پرهیز از گسترده شدن بیش از حد دامنه این گزارش، در این راهنما بر سه عامل کلیدی ریسک تمرکز شده است: ریسک بیمه‌گری، ریسک بازار و ریسک اعتباری. سپس، مروری بر متداول‌ترین روش‌های ارزیابی ریسک انجام شد و مهم‌ترین ابزارهای جایگزین انتقال ریسک تشریح شده است.