گزارش موردی شماره 82

گزارش حاضر به چگونگی آغاز تکافل در منطقه خاورمیانه و روند تأسیس اولین شرکت تکافل و مراحل صدور قوانین و مقررات اختصاصی تکافل و نیز شناسایی چالش های کلیدی که عموماً صنعت تکافل در منطقه خاورمیانه با آنها مواجه است، می‌پردازد.
تکافل در منطقه خاورمیانه سهم بسزایی از بازار تکافل جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. تحقیقات پیشین تکافل بر جنبه‌های شریعت، عملکرد مالی رفتار مصرف کننده و غیره متمرکز بوده است. با این حال در ردیابی و مستندسازی مراحل آغازین و اجرای تکافل در هر کشور از منظر توسعه تجاری و نظارتی کمبودهایی وجود دارد.
با توجه به اهمیت این موضوع هشتاد و دومین شماره دوماهنامه گزارش موردی به چگونگی شکل‌گیری تکافل در خاورمیانه شامل ۱۶ کشور بحرین، مصر، ایران، عراق، اردن، کویت، لبنان، عمان، فلسطین، قطر، عربستان سعودی، سوریه، ترکیه، امارات متحده عربی، یمن و همچنین کشورهای قبرس و قبرس شمالی پرداخته است. این گزارش در صدد دستیابی به دو هدف شامل نحوه شکل گیری اولیه تکافل در تمام کشورهای خاورمیانه و شناسایی چالش‌های کلیدی پیش روی بازارهای تکافل در خاورمیانه می‌باشد.
در این ارتباط محققین در بررسی‌های ابتدایی خود به چندین دستاورد قابل توجه دست یافته‌اند. نخست اینکه کسب و کار تکافل در حال حاضر در همه کشورهای خاورمیانه وجود دارد به جز در کشورهای قبرس و قبرس شمالی که در آنها هیچ شرکت تکافل یا مقررات مرتبط به تكافل وجود ندارد. دوم اینکه تمام بازارها براساس نظام دوگانه‌ای عمل می‌کنند که در آن‌ها هم کسب و کار تکافل و هم بیمه رایج امکان‌پذیر می‌باشد، به جز بازارهای بیمه کشورهای عربستان و ایران که فقط کسب و کار بیمه اسلامی را مجاز می‌دانند. سوم اینکه بازار تکافل کشور امارات در دو مسئله پیشگام بوده است و آن عبارتند از تأسیس اولین شرکت تکافل در سال ۱۹۷۹و نیز صدور اولین مقررات اختصاصی تکافل در سال ۲۰۱۰ .
گزارش حاضر چهار چالش کلیدی شامل "چارچوب تنظیم گری و مقررات تکافل، محیط سیاسی و کلان، آگاهی، آموزش و سرمایه انسانی و استانداردسازی و افشای عمومی"، را که عموماً صنعت تکافل در منطقه با آنها مواجه است، شناسایی و تبیین می‌نماید.