تدوین جداول زندگی مردان و زنان سال 1391 کشور به تفکیک شهری و روستایی و کاربرد آن در محاسبه حق بیمه ا

جدول مرگ‌ومير يا Life Table که در واژگان تخصصي جمعيت‌شناسي بيشتر با نام جدول عمر شناخته شده است، يکي از قديمي‌ترين و رايج‌ترين ابزارهاي تحليل جعيت‌شناختي است که امروزه در گستره وسيعي از مطالعات و برنامه‌ريزي‌هاي اقتصادي- اجتماعي، جمعيتي- بهداشتي و بازاريابي و بيمه و ... مورد استفاده قرار مي‌گيرد. اين جدول در اواخر قرن هفدهم توسط ستاره شناس مشهور، ادموند هالي که يکي از بنيانگذاران علم جمعيت‌شناسي نيز محسوب مي‌شود، ابداع و به‌کار برده شد. اگرچه جداول عمر امروزي به لحاظ محتوا و خروجي دقت بيشتري نسبت به جدول عمر هالي دارد، اما مبنا و صورت جداول عمر کنوني مشابه نسخه‌اي است که هالي ابداع کرد.
محاسبه حق بيمه قراردادها، محاسبه تعهدات بلندمدت شركت‌هاي بيمه و سازمان تأمين اجتماعي، و صندوق‌هاي بازنشستگي و محاسبات متعدد ديگر مربوط به بازار بيمه عمر مستلزم بهره گيري از جدول مرگ و مير مناسب است كه بايد منعكس‌كننده وضع كنوني و ادامه حيات جمعيت باشد. در ايران تاكنون جدول عمري كه منعکس‌کننده الگوي مرگ‌ومير واقعي و مبناي محاسبات جمعيتي و بيمه‌اي کشور باشد، انتشار نيافته و يا مورد قبول بازار بيمه کشور قرار نگرفته است. با اين حال در سال‌هاي اخير كوشش‌هايي از طرف بعضي سازمان‌ها و پژوهشگران صورت گرفته است که در آنها به جاي برآوردهاي مبتني بر مدل‌ها و يا تجارب کشورهاي ديگر، نرخ‌هاي مرگ‌ومير جمعيت کشور مورد استناد قرار گرفته است.
طرح پژوهشي حاضر با تدوين جداول زندگي مردان و زنان سال 1391 کشور به تفكيك شهري و روستايي به کمک آمار مربوط به مرگ و مير کشور ، خلاء بزرگ عدم وجود و عدم بهره برداري از آمار مرگ و مير کشور در محاسبات بيمه هاي عمر را پوشش داده است. اين طرح همچنين با ارائه مثالهاي متعددي نحوه بهره برداري از اين جدول براي انجام محاسبات مربوط به قراردادهاي بيمه عمر را ارائه کرده است.
متاسفانه علي‌رغم گسترش چشمگير بيمه عمر در جهان، اين شاخه از بيمه در ايران از توسعه قابل قبولي برخوردار نبوده و تقاضاي آن در مقايسه با بيمه‌هاي اموال و مسئوليت، فاصله قابل توجهي نسبت به متوسط تقاضاي جهاني دارد. به‌طور مثال، در سال 2014 در حالي‌که متوسط تقاضاي بيمه عمر در جهان 368 دلار بوده است، اين رقم براي ايران حدود 9 دلار بوده و در حالي‌که 56 درصد کل تقاضاي بيمه در جهان به بيمه عمر اختصاص داشته، اين رقم براي ايران حدود 10 درصد بوده است (نشريه سيگما، شماره 3، سال 2015).
تقاضاي اندک بيمه عمر در کشور دلايل متعددي دارد. از آنجاکه بيمه عمر از قراردادهاي متکي به محاسبات دانش اکچوئرال و رياضيات مالي و جداول زندگي قابل اعتماد به‌منظور محاسبه حق بيمه، سرمايه فوت، ارزش بازخريد و ذخائر رياضي است، ضعف اين دانش از دلايل ريشه‌اي عدم ارائه انواع محصولات متنوع بيمه‌هاي عمر و عدم رونق آن در بازار بيمه ايران مي‌باشد.
بديهي است که اولين گام براي توسعه بيمه‌هاي عمر در ايران، تدوين و کاربرد جدول عمر بومي کشور است که به کمک آن بتوان نرخ خسارت احتمالي و در نتيجه حق بيمه منصفانه (براي بيمه‌گذار و شرکت بيمه) را براي انواع قراردادهاي بيمه عمر محاسبه نموده و قراردادهاي منطقي و عادلانه‌اي را ارائه نمود. اهميت تدوين و کاربرد جداول زندگي در عرضه محصولات بيمه عمر به حدي است که بدون بهره‌برداري دقيق از آن، محاسبه حق بيمه قراردادهاي بيمه عمر و تعهدات شرکت‌هاي بيمه از قبيل سرمايه فوت و ارزش بازخريد بي‌معنا بوده و از هيچ‌گونه منطقي برخوردار نخواهد بود. زيرا همان‌گونه که پيش‌بيني نرخ خسارت در بيمه‌نامه‌هاي آتش‌سوزي، مهندسي، اتومبيل، حمل و نقل و ساير بيمه‌نامه‌ها، به کمک تجزيه و تحليل اطلاعات و آمار گذشته ميسر مي‌‎شود، جدول زندگي نيز اطلاعات انباشته شده‌اي است که شرکت‌هاي عرضه‎کننده بيمه عمر به کمک آن مي‎توانند احتمال وقوع خسارت را پيش‌بيني نموده و بيمه‌نامه‌هاي عمر را ارائه دهند.
اين پژوهش در کنار تدوين جدول عمر بومي کشور و بهره برداري از آن به منظور محاسبات مربوط به بيمه نامه هاي عمر، در صدد يافتن پاسخ علمي و منطقي به دو سئوال است. سئوال اول اين‌ است که آيا الگوي مرگ‌ ‌ومير ايران متفاوت از ديگر کشورها است و بنابراين آيا جدول عمر کشور تفاوت معناداري با جداول ديگر کشورها دارد؟ سئوال دوم اين‌ است که چنانچه الگوي سني مرگ‌ومير ايرانيان با ملل ديگر متفاوت است، آيا اين تفاوت بر محاسبات بيمه‌اي اکچوئرال تاثير معناداري دارد يا خير و اگر حساب‌هاي اکچوئري تحت تأثير ارقام متفاوت نرخ مرگ‌ومير است، ميزان اين تأثير چقدر است.